گیاه زیره بیشتر در کرمان و همچنین در مناطق گرمسیری مانند: جنوب ایران، نواحی گرم آسیا و اروپا و آفریقا کشت میشود. زیره در دو نوع سبز و سیاه کشت میشود و به دلیل موارد کاربرد پودر زیره سبز و سیاه در سلامتی و غذا، افراد بسیار زیادی به دنبال خرید زیره و استفاده از آن هستند.
زیره سیاه یکی از گیاهان دوساله دارویی و غذایی است که دارای ارتفاع هشتاد سانتیمتری است. ریشهی این گیاه راست، دوکی شکل، گوشتدار است و ساقهای بیکرک و شفاف دارد. گیاه زیره؛ دارای گلهای کوچک و سفید رنگ است و میوه آن بیضی شکل است و رنگ قهوهای تیره یا مایل به زرد و شفافی دارد.
طبع زیره گرم و خشک است و از جمله خواص زیره سیاه، هضم راحتتر غذا، بهبود دستگاه گوارش، پیشگیری از نفخ شکم و بیماریهای معده و روده است.
کاربرد زیره سیاه در غذا بسیار زیاد است به طوری که با مصرف آن، بی اشتهایی روده و دردهای شکمی کاهش پیدا میکند و از بسیاری از دردهای ناشی از عادات ماهانه جلوگیری میشود. از دیگر موارد کاربرد زیره سیاه، کمک به درمان ورمهای پوستی، داشتن پوستی شاداب و جوان است. بسیاری از مواقع شما میتوانید زیره سیاه را به شکل عرق زیره سیاه و پودر زیره سیاه نیز مصرف کنید که هر کدام دارای خواص خاص خود هستند.
از جمله موارد کاربرد عرق زیره سیاه و همینطور پودر آن، بهبود گوارش در دوران بارداری، افزایش شیر مادر، تقویت سیستم ایمنی، درمان دیابت و کمک به تنظیم فشار خون است.
کاربرد پودر زیره سیاه و کاربرد عرق زیره به این خلاصه نمیشود. افزایش انرژی و قدرت بدن و کمک به دفع سموم از کبد و درمان کمخونی از خواص دیگر آن است. همچنین از دیگر موارد کاربرد عرق زیره سیاه کمک به دستگاه تنفسی و افزایش سلامت پوست و موی شما است.
کاربرد زیره سیاه در آشپزی
علاوه بر این موارد کاربرد زیره سیاه که اشاره کردیم، کاربرد زیره سبز و سیاه در آشپزی نیز بسیار زیاد است. برای دانستن کاربرد زیره سیاه در آشپزی، به غذاهایی اشاره میکنیم که با استفاده از زیره سیاه به دست میآید.
زیره سیاه را میتوان به پنیر، کلوچه، نان گندم سیاه، کلم، سوپ و مرغ سوخاری شده اضافه کرد. همچنین میتوان برگهای زیره سیاه را خرد کرد و درون سالاد ریخت و به عنوان سبزیجات در غذا مصرف کرد.
۱- دمی مرغ با زیره سیاه
یکی از موارد کاربرد زیره سیاه، استفاده از آن در پختن مرغ است. برای این کار باید مرغ خرد شده را با یک پیاز نگینی خرد شده تفت داد. سپس زردچوبه، نمک و فلفل را به مرغ اضافه کنید. سپس پنج دقیقه دیگر تفت دهید. مرغ را با یک عدد پیاز و فلفل دلمهای رنده شده مزه دار کنید و با گوشتکوب بکوبید. سپس ته قابلمه کمی روغن بریزید و روی سینه مرغ کمی برنج آب کش شده بریزید. بعد روی آن پودر زیرهی سیاه و کمی مرغ تفت داده شده قرار دهید. در نهایت روی برنج کمی پودر زعفران و آب و روغن بریزید. حالا غذای لذیذ و جدید شما آماده شده است.
۲- آش زیره
یکی دیگر از موارد کاربرد زیره سیاه، استفاده از آن در آش زیره است. برای پختن آش زیره باید گوشت گوسفند با استخوان را کاملا بشورید و تمیز کنید. سپس به همراه دو عدد پیاز، مقداری نمک و آب روی حرارت بگذارید تا کاملا پخته شود.
هنگامی که گوشت کاملاً پخته شد، بگذارید آب گوشت کاملاً غلیظ شود. برنج را با نمک و آب روی حرارت بگذارید تا آب برنج کاملاً کشیده شود و له گردد. سپس روی قابلمه دم کنی باید بگذارید و آن را به مدت چهل دقیقه دم کنید. درون یک قابلمه گوشت پخته شده را از استخوان جدا کنید و آن را با گوشت کوب دستی بکوبید، سپس برنج را نیز اضافه کرده و مرتب بکوبید.
در حین کار آب غلیظ شده گوشت، فلفل سیاه، زیره و پیاز سرخ شده را باید به مخلوط گوشت و برنج اضافه کنید و کاملاً بکوبید تا یک دست شود. در آخر آش زیره پخته شده را درون ظرف مورد نظر بریزید و با زیره و پیاز سرخ شده تزئین کنید.
۳- زیره پلوی کرمانی
زیره پلوی کرمانی یکی از مهمترین موارد کاربرد زیره سیاه در آشپزی است و از غذاهای پرطرفدار محسوب میشود. برای پخت زیره پلوی کرمانی ابتدا باید برنج را آبکش کنید و از نان یا سیب زمینی برای ته دیگ استفاده کنید.
سپس یک چهارم برنج را داخل قابلمه و مقداری زیره روی برنج بریزید. مقداری از گوشت چرخ کرده را که به شکل کوفته زیره درست کردهاید، به برنج اضافه کنید. یک چهارم دیگر برنج را هم روی زیرههای سیاه بریزید.
سپس یک ردیف زیره روی کوفته بریزید و مقداری زردچوبه، نمک و ادویه جات دل خواه به زیره پلوی کرمانی اضافه کنید. کشمش را در مدت زمان کوتاهی با کمی کره و روغن حرارت دهید و با استفاده از آن زیره پلو را تزیین کنید.
۴- عدس پلو با زیره
برای درست کردن عدس پلو با زیره باید ابتدا برنج و عدس را خیس کنید. گوشت را با کمی زردچوبه و فلفل بپزید و وقتی گوشت نیمپز شد، عدس را به آن اضافه کنید. وقتی گوشت و عدس خوب پخته شدند، کمی نمک اضافه کنید.
سیبزمینیهای ورقه ورقه شده را کف قابلمه بچینید. آب و برنج را روی آن بریزید و پس از آن زیره، عدس، ادویه پلویی و کره را به آن اضافه کنید. گوشتها را هم روی آن بچینید. سپس پلو را با کشمش تفت داده شده و سیبزمینیهای تهدیگی تزیین کنید. عدس پلو با زیره آماده نوش جان کردن است.
۵- زیره پلو با ماهیچه
از دیگر موارد کاربرد زیره سبز و سیاه در آشپزی استفاده از آن در پخت زیره پلو با ماهیچه است. برای تهیه زیره پلو با ماهیچه باید ابتدا پیاز را خرد کره و در کمی روغن تفت بدهید. بعد، ماهیچهها را به قابلمه اضافه کنید و بگذارید با حرارت ملایم مغزپخت شود.
در قابلمه ای دیگر، برنج را روی اجاق قرار دهید و وقتی آب برنج کم شد، سیبزمینی های خرد شده، زیره سیاه، نمک و کره را نیز به آن اضافه کنید.
برای سرو این غذا، زعفران را دم کرده و در آن مقداری برنج بریزید. سپس روی برنج موجود در دیس، ماهیچه ها و پلوی زعفرانی را اضافه کنید.
در صورت تمایل، زیره پلو با ماهیچه را با مغز بادام و پسته تزیین کنید و از خوردن این غذا لذت ببرید. در نهایت یکی از مهمترین موارد کاربرد زیره سیاه در غذا را خواهید دید و از مصرف این غذای مقوی، بسیار لذت خواهید برد.
۶- ماهی با طعم زیره
یکی از دیگر موارد کاربرد زیره سیاه، استفاده از آن در ماهی است که یکی از مقویترین و مفیدترین غذاها است. برای تهیه ماهی با طعم زیره باید پوست تکه ماهیها را کنده و تیغ آن را جدا کنید.
سپس ماهیها را شسته و با دستمال حولهای آشپزخانه خوب خشک کنید. پس از آن، تکه ماهیها را با نمک و فلفل سیاه مزه دار کرده و زیره ی سیاه را روی دو طرف گوشت ماهی ها بپاشید تا از کاربرد زیره سیاه در غذای خود استفاده کنید.
ماهیتابه را آماده کرده و مقداری کره در آن بریزید و روی شعله ی اجاق گاز قرار دهید تا کره آب شود. سپس نیمی از پیازچه خرد شده را به همراه پیاز، آب لیموترش و سرکه به آن اضافه کنید. حالا شعله را زیادتر کنید تا به جوش آید، بعد شعله آن را کم کنید و به مدت ده تا دوازده دقیقه حرارت دهید.
تکه ماهی های مزه دار شده را آرام روی مخلوط پیاز، پیازچه، آب لیمو و سرکه قرار داده و به مدت بیست دقیقه آن را گرم کنید. سپس ماهی های پخته شده را از داخل مواد بیرون آورده و برای سرو کردن در ظرف مورد نظر بچینید.
حرارت دادن مواد را تا زمانی ادامه دهید که آب اضافی آن به حداقل برسد. سپس باقی ماندهی کره را آب کرده و به مواد اضافه کنید. این مخلوط را به صورت سس به همراه پیازچه خرد شده، برگ نعنا، شوید و زیره سیاه روی ماهی ها بریزید.