دلار یا دلال که به نمک سبز هم معروف است یکی از سبزیهای معطر و خوشبوی شمالی است. این سبزی یکی از معروفترین چاشنیهایی است که فقط در شمال کشور طرفدار ندارد و در دیگر مناطق کشورهم دلار طرفداران خودش را دارد. بیشتر سبزیهایی که در ساخت این چاشنی خوشمزه استفاده میشود، در مناطق شمالی پیدا میشود.
در زمان قدیم مواد درار یا دلار رو در طرف سفالی گلی که به نمکیار معروف بود میریختند. بعد از آن سبزیها و نمک را به وسیله سنگ گردی که به آن مشته سنگ میگویند میسابیدند تا مواد به شکل خمیری در بیایند. همین کار باعث تغییر مزه و خوشمزهتر شدن سبزی دلار میشد. اما حالا این کار به وسیله چرخ گوشت یا غذاسازهی خانگی انجام میشود. اما حالا برای تهیه دلار خانگی به چه موادی احتیاج است؟
برای تهیه دلال یا نمک سبزخانگی به سبزیهایی همچون چوچاق، کوتکوتو و بوانجیر که خاص اقلیم بکر و سرسبز شمال است نیاز است. این سبزیها در مناطق گیلان و مازنداران یافت میشوند و علت رویش آنها هم پوششها و حاصلخیزی خاصی است که در این مناطق وجود دارد. ممکن است بتوان در مناطق دیگر هم سبزیهای مشابه آن را پیدا کرد اما طعمی که از سبزیهای اصل آن به دست میآید چیز دیگری است.
دلار(دلال) را معمولا با گوجه سبز کوبیده شده میل میکنند اما در دوغ نیز به عنوان چاشنی مصارف زیادی دارد. نمک سبز خانگی را علاوه بر این در ماست، همراه با آلوچه، کیوی و چاقاله بادام نیز مصرف میکنند. همچنین میتوان از این چاشنی خوشمزه همراه با کاهو و سکنجین نیز استفاده شود تا طعم و مزه و بهتری را تجربه کرد.
از فواید مهم نمک سبز خانگی برای بدن
نمک سبز خانگی به دلیل طبع گرمی که دارد مقوی معده است و میتوان به عنوان مسهل برای چاشنیهای سرد کنار سفره مثل ماست از آن استفاده کرد. دلار همچنین ضدعفونی کننده مجاری تنفسی نیز است.
یکی دیگر از سبزیهای مهمی که در زمان تهیه دلال از آن استفاده میشود نعنا است. این سبزی به دلیل خواص مهمی که در از بین بردن نفخ معده دارد میتواند درد معده یا حتی نفخ آن را برطرف کند.
از جمله فوایدی که دلال برای بدن به همراه دارد، کاهش فشار خون، بهبود و شادابی پوست، کاهش قندخون و کلسترول است که به دلیل در برداشتن سبزی چوقاق است. این چاشنی به دلیل داشتن نمک زیادی که در آن وجود دارد، گزینه مناسبی است تا در سفره از نمک استفاده نشود زیرا نمک زیاد باعث افزایش فشار خون میشود.
طرز تهیه دلال
مرحله | توضیحات |
آمادهسازی | تهیه مواد لازم: گشنیز، کوتکوتکو یا خلواش، بوانجیز، چوقاق، نعنا، نمک |
پاک کردن | پاک کردن سبزیها و نگهداشتن ساقههای سبزیها به جز ساقه نعنا |
شستشو | شستشو و ضدعفونی سبزیها |
خشک کردن | آبکش کردن سبزیها و خشک کردن آنها با پارچه آبگیر |
آسیاب کردن | آسیاب کردن سبزیها و اضافه کردن تدریجی نمک؛ توجه به اضافه کردن نمک برای حفظ رنگ سبز سبزیها |
نگهداری | نگهداری دلال در فریزر بعد از هر بار استفاده برای جلوگیری از تغییر رنگ |
نکتههای نگهداری | خشک و تمیز بودن ظرفهای نگهداری برای طولانیتر کردن مدت زمان سالم ماندن دلال؛ استفاده از گشنیز، نعنا، سوسنبر، سرسم، ریحان و نمک در صورت عدم دسترسی به سبزیهای محلی |
ترکیب با ماست | ترکیب دلال با ماست چکیده؛ رنده کردن سیر و اضافه کردن به ماست برای طعم بهتر |
کاربرد در غذاها | استفاده از دلال در خورشتها، مرغ شکم پر، کباب ترش و آشهای مازندرانی |
برای تهیه دلال در خانه به کمتر از ۳۰ دقیقه زمان نیاز است. ابتدا لازم است تا گشنیز، کوتکوتکو یا خلواش، بوانجیز، چوقاق، نعنا و نمک به مقدار نیاز در دسترس داشته باشید. سپس لازم است تا ابتدا تمام سبزیها پاک شوند. اما باید توجه داشته باشید که به جز ساقه نعنا که ضخیم است، بقیه ساقه سبزیها نباید دور ریخته شوند و در فرآیند درست کردن دلال از آنها باید استفاده شود.
بعد از آنکه سبزیها خوب شسته شدند و از ضدعفونی شدن آنها اطمینان کسب کردیم حالا لازم است تا سبزیها را آبکش کرده تا خیسی و رطوبت آنها خشک شوند. همچنین برای آنکه سبزیها کاملا خشک شود بهتر است آنها را بر روی یک پارچه آبگیر و خشک قرار دهید.
در مرحله بعد تمامی سبزیها باید با یکدیگر آسیاب شوند و کم کم به آنها نمک اضافه شود. نکته قابل توجه و پر اهمیتی که در اضافه کردن نمک در دلار مهم است این است که اگر نمک دیر به سبزیها اضافه شوند، رنگ دلار سبزتیره میشود. البته نمک باعث ماندگاری و حفط رنگ دلار نیز میشود.
رشد گیاه زیره دوساله است؛ وقتی در بهار کاشته شود، تابستان سال بعد دانه میدهد. زیره سیاه با نامهای زیره کرمانی، کمون، زیره رومی و شاه زیره هم شناخته میشود. برای خواندن این مقاله، روی دکمه زیر کلیک کنید:
خواص زیره
تا اینجای کار دلال آماده شده است اما باید دقت کنید که بعد از هر بار استفاده از سبزی دلال بهتر است تا آن را در فریزر نگهداری کنید تا تغییر رنگ ندهد.
برای تهیه دلار باید دقت داشه باشید که نسبت سبزیها اهمیت بسیار زیادی دارند همیشه باید سبزیهایی مثل گیشنیز و نعنا کمترین مقدار را داشته باشند زیرا نعنا رنگ دلار را تیره میکند.سبزیهای استفاده شده در دلار را میتوانید خرد کنید و بدون نمک در فریزر نگهداری کنید. از این سبزیها میتوان در خورشتها، مرغ شکم پر و کباب ترش استفاده کرد.
باید توجه داشته باشید که برای نگهدای طولانی مدت دلال در یخپال یا فریزر لازم است تا طرفی که از آن برای ریختن مواد استفاده میکنید، کاملا خشک و تمیز باشد تا مدت زمان سالم ماندن دلار طولانیتر شود.از بین سبزیهایی که برای تهیه دلار استفاده میشود تنها در مناطق دیگر ایران گیشنیز و نعنا یافت میشوند. در صورتیکه سبزیهای محلی را پیدا نکردید تمامی مراحل را با گشنیز، نعنا، سوسنبر، سرسم، ریحان و نمک انجام دهید.
ترکیب ماست چکیده و دلال در شمال کشور زبانزد است. برای اضافه کردن سبزی دلار به ماست چکیده بهتر است تا قبل از آن سیر تازه را رنده کنید و به همراه دلار به ماست اضافه کنید تا طعم بهتری را از این ترکیب به دست بیاورید. اما به جز استفاده این سبزی در میوهها و ماست این سبزی کابرد بسیار زیادی در انواع خورشتها و آشهای مازندرانیها نیز دارد.در برخی از دستورهای ساخت دلال، سیر یکی از مهمترین موادی است که به آن نیاز است تا عطر و بوی بهتری را از سبزیها دریافت شود. در برخی از دستورها علاوه بر سبزیهایی که در بالا گفته شد از سبزیهایی مثل اوجی(پونه و حشی) و سرسم نیز برای تهیه دلال استفاده میکنند که باز هم اینها در مناطق شمالی کاشته میشوند و در مناطق دیگر یافت نمیشوند.
تفاوت ماست بورانی و ماست و دلال چیست؟
هر دو این ترکیبات از سبزیهای خوش عطر و بویی تهیه شدهاند؛ اماست بورانی از ترکیب ماست با بادمجان، اسفناج، کدو و… پخته شده است و ماست و دلال از ترکیب سبزیهای معطر و کمیابی هستند که در مناطق شمالی کاشته میشوند.
دلال یا دلار انواع مختلفی نیز دارد و برای مصارف مختلف نوع تهیه آن متفاوت است. به عنوان مثال برای تهیه ماهی شکم پر، دلال دارای سبزیهای معطری است که بتوانند بوی زغم ماهی را برطرف کنند. از جمله موادی که برای درست کردن دلال ماهی لازم است جعفری , اوجی , زلنگ , انارریژه و تخم انار ترش سابیده شده جنگلی است. این ترکیب هم بوی بد ماهی را میگیرد و هم به دلیل طبع گرمی که دارد مسهلی برای ماهی که طبع سردی دارد است.
طرز تهیه حلوا با آرد گندم
طرز تهیه حلوا و طرز تهیه حلوا زعفرانی تفاوت زیادی باهم ندارند و تنها در موارد جزئی باهم اختلاف دارند. در این مقاله طرز تهیه حلوا زعفرانی و حلوا ساده را با کلیه فوت و فنها و رازهای خوشمزه و مجلسی شدن حلوا را آموزش میدهیم. همچنین در مقاله نکات کلیدی برای تهیه حلوا بدون کشدار شدن آن را بیان خواهیم کرد.
طرز تهیه حلوا
طرز تهیه دلال گوجه سبز
در اکثر مناطق کشور کوجه سبز را با نمک مخلوط کرده و به نام دلال گوجه سبز استفاده میکنند.از خوراکی های خوشمزه ای که در گیلان رایج است می توان به ترکیب دلال و گوجه سبز اشاره کرد. بواسطه طعم شوری که دلال دارد ترکیب آن با گوجه سبز پیشنهاد می شود.همچنین طبع گرم دلال باعث میشود که از سردی گوجه سبز کمی کاسته شود.
کوجه سبز ها را داخل هاون بریزید و با دسته هاون و یا گوشتکوب کوجه سبز ها را له کنید.دقت کنید که در روش سنتی نیازی به جدا کردن هستهها از گوجه سبز نیست اما اگر دوست ندارید میتوانید هستهها را جدا کرده .بعد گوجه سبز را بکوبید. بعد کوبیدن گوجه سبز مقداری دلار به آن اضافه کرده کمی مخلوط نمایید و بع دوباره بکوبید. دلال گوجه سبز شما آماده است.
ادویه جایگزین دلال
از آنجایی که سبزی هایی که در تهیه دلال استفاده میشوند اکثرا در استان گیلان رشد میکنند، دسترسی به دلال در دیگر مناططق خیلی کمتر میباشد، همچنین دربعضی فصول این سبزی ها کمیاب میشوند. اگر دوست دارید بجای دلال از ترکیب دیگری برای طعم دار کردن گوجه سبز و ماست استفاده کنید، بانک طعم، ادویه مخصوص ماست و خیار را به شما پیشنهاد میدهد. این ادویه طعم نمکیتری نسبت به دیگر چاشنی های مشابه داخل بازار دارد و همچنین بواسطه طبع گرمی که دارد مصلح ماست و گوجه سبز باشد. از لینک زیر میتوانید ادویه ماست و خیار بانک طعم را به سبد خرید خود اضافه کنید.