یکی از غذاهای سنتی و مشهور استان مرکزی و شهرستان ملایر همدان، پتله پلو است. این غذا یک غذای زمستانه محسوب شده و پتله در حقیقت همان گندم آسیاب شده یا بلغور گندم است. پتله پلو از ترکیب بلغور گندم با مواد مغذی دیگر تهیه می‌شود و بسیار مقوی و دارای ارزش غذایی بالا است. پتله پلو یک غذای بی‌نظیر و خوشمزه و حاوی انواع ویتامین‌های A، B، C و E است و دارای خواص بیشماری مانند تقویت سیستم عمومی بدن و افزایش انرژی است. این غذا همچنین برای کسانی که دوره نقاهت بیماری را می‌گذرانند، مناسب است.
پتله پلو خوشمزه همچنین دارای مواد مغذی مانند گردو و کشمش است که سبب انرژی بخشی آن شده‌اند. این غذا پروتئین گیاهی داشته و در آن هیچ گونه گوشتی به کار نرفته است. به همین دلیل غذایی عالی برای افراد گیاهخوار و رژیم غذایی وگان است. بنابراین اگر گیاهخوار هستید با خیال راحت می‌توانید این غذای محلی ملایر را تهیه کنید. البته پتله پلو در شهرهای دیگری مانند قم نیز به روش‌های دیگر پخته می‌شود. در این مقاله دو دستور پخت از پتله پلو را برای شما گردآوری کرده‌ایم. با ما همراه باشید.
مواد لازم پتله پلو
- برنج سه پیمانه
- گندم (آسیاب‌شده) یا بلغور گندم یک‌و‌نیم پیمانه
- پیاز بزرگ یک عدد
- کشمش یک‌دوم پیمانه
- گردو (خردشده) یک‌دوم پیمانه
- کره ۵۰ گرم
- نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار لازم
طرز تهیه پتله پلو
- ابتدا باید از دو ساعت قبل بلغور گندم یا گندم آسیاب شده را خیس کنید. برنج را نیز در آب و نمک خیس کنید و بگذارید دو ساعت باقی بماند.
- درون یک ماهیتابه مقداری روغن بریزید و حرارت اجاق گاز را کم کنید تا روغن کمی داغ شود. پیاز را که از قبل به شکل نگینی خرد کرده‌اید، درون تابه بریزید و زردچوبه را نیز به آن اضافه کنید تا همراه با پیاز سرخ شود و خواص خود را آزاد کند. پیاز‌ها را کمی تفت دهید تا سبک و طلایی رنگ شوند.
- سپس بلغور گندم یا پتله را که به خوبی آب آن را گرفته‌اید به پیاز‌ها اضافه کنید. دو لیوان آب به پیاز و پتله اضافه کنید و ۴۰ یا ۵۰ دقیقه به آن زمان بدهید تا بلغور گندم به خوبی پخته شود. شعله گاز را کم کنید و اجازه بدهید تا آب درون تابه کم کم تبخیر شود و گندم‌ها به خوبی نرم شوند. طوری که پتله زیر دندان به راحتی جویده شود.
- درون یک قابلمه مقداری آب بریزید و اجازه بدهید به جوش بیاید. سپس برنج را با کمی نمک و زردچوبه به آب در حال جوش اضافه کنید. پس از قد کشیدن برنج آن را درون صافی بریزید و آبکش کنید.
- کف قابلمه کمی روغن بریزید و از نان لواش یا سیب زمینی به عنوان ته دیگ به دلخواه استفاده کنید. روی ته دیگ یک لایه برنج بریزید و مقداری از مواد پتله روی آن بریزید. دوباره یک لایه برنج و یک لایه پتله درون قابله بریزید و این کار را تا زمانی که مواد تمام شوند، ادامه دهید.
- سپس روی قابلمه یک دمکنی بگذارید تا برنج دم بکشد. کمی حرارت را بالا بزنید تا درون قابلمه بخار کند و سپس حرارت گاز را ملایم کنید و بگذارید حدود ۳۰ دقیقه دم بکشد.
- بعد از اینکه برنج دم کشید، آن را دورن دیس بکشید. کره را درون یک قابلمه کوچک داغ کنید و مقداری زعفران به آن اضافه کنید و روی برنج بریزید. کشمش و گردو را نیز در یک تابه به صورت جدا تفت دهید و روی پتله پلو به عنوان تزیین بریزید.
دستور پخت پتله پلو به روشی دیگر
- بلغور گندم یک پیمانه
- برنج دو پیمانه
- نمک و زردچوبه و فلفل به مقدار لازم
- پیاز یک عدد بزرگ
- گوشت دویست گرم
- عدس نصف پیمانه
- سیب زمینی نگینی شده یک عدد
خواص بلغور گندم پتله پلو همدانی
از مهم‌ترین ترکیبات به کار رفته در پتله پلو و سایر غذاهای سنتی ایرانی، بلغور گندم است. این ماده غذایی بسیار مغذی بوده و در عین حال پخت آن نیز ساده است. بلغور گندم یک غله خوراکی است که از گندم خشک و نیمکوب تهیه می‌شود. بلغور گندم معمولا از گندم دوروم و دیگر انواع گندم بدست می‌آید. آماده کردن این غله نسبتا آسان است زیرا آن را می‌جوشانند و نیم پز می‌کنند. به همین دلیل غلظت آن بعد از پخت شبیه به کینوآ است.
آشنایی با بلغور گندم
بلغور گندم همچنین یک غله کامل است زیرا کل گندم در این غله قابل خوردن است. منشأ پیدایش بلغور گندم به سرزمین‌های مجاور دریای مدیترانه و به هزاران سال قبل برمی‌گردد. بلغور گندم از اصلی‌ترین ماده‌های اولیه برای پخت غذاهای خاورمیانه‌ای و مدیترانه‌ای محسوب می‌شود. این غله نه تنها خوشمزه است و سریع حاضر می‌شود، بلکه دارای مواد مغذی بیشماری نیز هست. بلغور گندم همچنین محصولی کم فرآوری شده است و نسبت به دیگر غلات تهیه شده از گندم، ارزش غذایی بالاتری دارد.
بلغور گندم دارای انواع ویتامین و مواد معدنی است. این غله همچنین دارای مقدار زیادی فیبر است. در حقیقت مصرف یک وعده بلغور گندم سبب می‌شود ۳۰ درصد از نیاز روزانه بدن به این مواد تأمین شود.
بلغور گندم سرشار از منیزیم، آهن و منگنز است و در مقایسه با سایر غلات سبوس دار مانند کینوا یا برنج قهوه‌ای، کالری کمتری دارد.
ارزش غذایی یک وعده بلغور گندم پخته شده معادل ۱۸۲ گرم برابر است با:
- کالری:۱۵۱
- کربوهیدرات: ۳۴ گرم
- پروتئین: ۶ گرم
- چربی: ۰ گرم
- فیبر: ۸ گرم
- اسید فولیک: ۸% از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه
- ویتامین ب۶: ۸% از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه
- نیاسین: ۹% از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه
- منگنز: ۵۵% از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه
- منیزیم: ۱۵% از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه
- آهن: ۱۰% از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه
فواید بلغور گندم برای بدن
۱.بلغور گندم برای سلامت عمومی بدن مفید است زیرا سرشار از مواد مغذی و فیبر است و به پیشگیری از بیماری و بهبود دستگاه گوارش کمک می‌کند.
۲.بلغور گندم به سلامت قلبی کمک می‌کند زیرا غنی از فیبر است و مصرف غلات سبوس دار به صورت روزانه، سبب کاهش ۲۰ درصدی بیماری‌های قلبی می‌گردد. بنابراین خوردن غلات سبوس دار مانند بلغور گندم به محافظت از قلب کمک می‌کند.
۳.بلغور گندم به تنظیم قند خون کمک می‌کند. مصرف غلات سبوس دار مانند بلغور گندم سبب کاهش قند خون و سطح انسولین خون می‌شود. تحقیقات نشان داده اند که مصرف غلات سبوس دار ممکن است به بهبود حساسیت کلی به انسولین نیز کمک کند. بلغور گندم همچنین سرشار از فیبر و سایر مواد مغذی است که نقش مهمی در زمینه کنترل قند خون دارند.
۴.مصرف روزمره غلات سبوس دار مانند بلغور گندم به رشد باکتری‌های سالم روده کمک می‌کند. باکتری‌های مفید روده مسئول تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر هستند که به سلامت روده و دستگاه گوارش کمک می‌کنند. همچنین غلات سبوس دار مانند بلغور دارای فیبر زیادی هستند که به درمان و پیشگیری از یبوست کمک می‌کند.
۵.درست است که فاکتورهای مختلفی در وزن بدن مؤثر هستند اما مطالعات نشان داده‌اند، مصرف فیبر به مقدار لازم می‌تواند سبب کاهش وزن شود. البته به شکل کلی هنوز چگونگی تأثیر این ماده بر کاهش وزن مشخص نیست. اما فیبر می‌تواند با ایجاد سیری و کم کردن میل به غذا، سبب کاهش کالری مصرفی شود. البته این امکان نیز وجود دارد که فیبر بتواند انرژی جذب شده از غذا را کاهش دهد.
- استفاده از بلغور گندم در کنار سایر مواد غذایی دارای فیبر سبب می‌شود رژیم غذایی متعادل شود و تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن جذب شوند.
- همانطور که در طرز تهیه پتله پلو دیدید، پخت بلغور گندم آسان است و این ماده غذایی در اندازه‌های ریز، متوسط و درشت موجود است. بسته به نوع بلغور گندم، پخت آن بین ۳ تا ۴۰ دقیقه زمان می‌برد. هر چه اندازه بلغور گندم درشت‌تر باشد، مدت زمان پخت آن بیشتر است.
- فرآیند پخت بلغور گندم شبیه به برنج یا کوسکوس است. برای پخت هر پیمانه بلغور به دو پیمانه آب نیاز است و از آب جوش برای نرم کردن آن استفاده می‌شود.
- بلغور گندم جزئی از دستور پخت غذاهای مدیترانه‌ای است و در پخت انواع سالاد مثل تبوله یا در کنار گیاهان معطر و سبزیجات از آن استفاده می‌شود.
- از بلغور گندم می‌توان در هر دستور پختی که برنج، کوسکوس یا دیگر غلات مشابه در آن استفاده شده‌اند، استفاده کرد. این ماده می‌تواند در تهیه فرنی صبحانه یا در انواع سوپ، خورشت و خوراک لوبیا با فلفل و گوشت استفاده شود.
سخن آخر
می‌توانید برای تهیه پتله پلو انواع حبوبات و ادویه جات را از طریق بانک طعم خریداری کنید. خرید بلغور گندم، خرید حبوبات و خرید ادویه ارگانیک و تازه باعث می‌شود غذای شما خوشمزه‌تر شود و فواید و خواص آن افزایش یابد.
.svg){kind=icon}
